https://www.ad.nl/politiek/boeren-en...ties~ad8f5afd/

Boeren en kabinet praten ondanks ‘diepe vertrouwenscrisis’ weer, maar toch dreigen harde acties


Het kabinet hoopte de strijdbijl met de boeren over stikstof te begraven, maar na een verkennend gesprek gooide landbouworganisatie LTO de deur direct al bijna weer dicht. En FDF dreigt met hardere acties. De ‘diepe vertrouwenscrisis’ is nog lang niet over.

Trekkers waren opvallend afwezig rond het provinciehuis van Utrecht vrijdag. Wel was er veel politie op de been rond het eerste van een reeks de-escalerende gesprekken onder auspiciën van VVD-nestor Johan Remkes.



Die wil in opdracht van het kabinet met politici, boerenbelangenclubs en andere betrokken bij het stikstofdossier om tafel om uit de impasse te komen. Er is sprake van ‘een diepe vertrouwenscrisis bij agrariërs’, luidde de eerste diagnose van polderdokter Remkes. Die is het gevolg van jarenlang zigzagbeleid en een gevoelde miskenning van stikstofreductie die boeren wel degelijk boeken: ,,Maar de sfeer was buitengewoon constructief”, zei Remkes na afloop tegen de massaal aanwezige pers. ,,Er werden kritische noten gekraakt. Dat moet ook, een gesprek zonder meel in de mond is belangrijk.”

Dát het na weken met heftige boerenacties tot een gesprek kwam was feitelijk de belangrijkste opbrengst van de dag. Inhoudelijk is de kloof tussen de politiek en de boeren gigantisch. Als het al lukt om nader tot elkaar te komen, zijn er nog vele sessies nodig, weten betrokkenen.

Eerst moet de hitte van het thema. En wie naar Remkes en de ministers luisterde, dacht: het begin is gemaakt, vervolggesprekken zijn gepland, inhoudelijk is er wel wat speelruimte. ,,We moeten uit de impasse komen, linksom of rechtsom”, sprak Remkes zalvend.

Dus ligt er huiswerk voor de politiek: ministers gaan beter kijken naar innovatiemogelijkheden voor boeren, ook wordt verkend of er voortaan breder gekeken kan worden naar de werkelijke uitstoot per boerderij en de bredere natuurkwaliteit.



Het beruchte stikstofkaartje kan praktisch in de papierversnipperaar, leek Remkes te zeggen. ,,Boeren op Schiermonnikoog lazen dat ze onder allerlei regimes vielen, terwijl er al heel veel is gebeurd. Zulke conclusies kunnen dus niet worden getrokken op grond van het kaartje.” Ook premier Mark Rutte erkende dat het kaartje ‘tot spanning heeft geleid’. ,,Daar hebben we excuses voor gemaakt.”

De premier benadrukte wel dat het streven blijft om al in 2030 tot een halvering van de stikstofuitstoot te komen en niet voor uitstel te kiezen, zoals coalitiepolitici wel suggereerden. ,,We geloven echt dat het in 2030 moet, maar dat gaan we beter onderbouwen.”

Maar toen LTO-voorzitter Sjaak van der Tak voor de camera’s verscheen, werd meteen duidelijk hoe beladen het stikstofdossier is en hoe groot het wantrouwen onder boeren en belangenclubs blijft. Zijn toon buiten de zaal was volgens verraste gespreksgenoten veel harder dan binnen: ,,Er is beweging, maar voor onze tuinders en boeren is het op dit moment te weinig”, zei Van der Tak. ,,Dus voor vandaag is het klaar, we kunnen het gesprek niet voortzetten, de bal ligt echt bij het kabinet.”

De LTO-voorzitter moest na het gesprek met Remkes en de ministers direct terug naar ‘de achterban’, de meer activistische belangengroepen als Agractie, Farmers Defence Force, namens wie Van der Tak een boodschap overbracht. FDF-leider Van den Oever dreigde al meteen dat er ‘hardere acties dan ooit’ zullen volgen na het ‘mislukte overleg’.

Zo is de LTO-voorzitter in een lastig parket terechtgekomen, tussen de hete vuren van de politiek enerzijds en de radicalere groepen anderzijds. Van der Tak liet vrijdagavond weten eind deze maand wel weer aan te schuiven bij een volgend stikstof-overleg.

Dat iedere opmerking daarbij kan ontploffen, werd ook vrijdag weer eens duidelijk. Als de woordvoerder van Remkes aan media meldt dat het beraad - inclusief lunch met melk en karnemelk - iets langer duurt omdat ‘de sfeer zo goed is’, reageert LTO Nederland als door een wesp gestoken via Twitter: ‘We hebben nadrukkelijk verzocht deze berichtgeving achterwege te laten en geen ruis te veroorzaken. Het is tekenend voor het optreden van de overheid afgelopen tijd; eenzijdig en zonder afstemming’.

Remkes heeft een lange tocht door de polder te gaan. Of harde boerenacties van de baan zijn nu het stikstofdossier van de snelweg aan de onderhandelingstafel is beland, zal moeten blijken. De voortekenen zijn slecht, gezien de dreigementen van FDF.

Rutte gelooft ook niet dat alles zomaar goedkomt ‘na één gesprek’, erkende hij. ,,Maar ik hoop wel dat dit bijdraagt.” Remkes waarschuwt alvast dat er inhoudelijk wel echt wat moet gebeuren om de boeren tegemoet te komen. ,,Zij zullen toch ook wel met iets positiefs naar huis moeten kunnen.”

Dat is het ook, het is heel slecht dat de overheid al ruim 30 jaar niet heeft ingegrepen. En ik snap dan ook wel dat de huidige boeren dat heftig vinden, dat er nu dan zo hard moet worden ingegrepen

Maar ja, het is ook een beetje alsof je met je auto al een jaar rondrijd terwijl er een waarschuwingslampje op je dashboard brand, en dan geschokt zijn als opeens je auto stilvalt en de reparatiekosten duizenden euro's zijn.

Als je een beetje uitzoomt, boeren en andere industrie (vergeet de Friesland/Campina's niet met hun lobby's) hebben ook succesvol jarenlang al die plannen tegen gehouden om stap voor stap iets te veranderen. En nu komt de rekening. En dat moeten boeren, industrie, en organisatie met alle lobbyisten zichzelf ook echt aanrekenen.

Ze moeten eerst maar eens met gestaafde metingen komen en niet zoals nu met aannames want dat slaat natuurlijk nergens op.

De manier van werken en beprijzing is ontstaan door consumentengedrag en de overheid. Dan is het belachelijk om zo in te grijpen en andere vervuilende takken laten doorgaan.

Nee de vergelijking is meer dat je een auto zonder katalysator rijdt terwijl ie nog nog niet verplicht is, en opeens verplicht de overheid hem voor alleen boeren gebasseerd op verkeerde data en dan kopen ze verplicht je auto tegen een lage prijs op, en de boer mag niet meer auto rijden terwijl de rest wel met vervuilende auto's mag door rijden. 😉

Of je rijdt een auto op brandstof waarvan we allemaal weten het is slecht en die moet je dan verkopen aan de overheid en je krijgt geen auto terug. O ja en op basis van metingen die we niet zeker weten. Ben wel benieuwd hoe een autobezitter reageert die zijn auto nodig heeft voor zijn broodwinning.

Ik maak mij meer zorgen om Putin en zijn plannen due zorgen voor een groot effect op onze welvaart en daarmee ook indirect voor meer onrust en wantrouwen van de bevolking kan zorgen. Zeker als onze politici met zo weinig empathie door gaat met benadelen van delen van onze bevolking qua koopkracht of wanbeleid zoals stikstofcasus, toeslagen affaire, vissers, asielzoekers, woningnood, Groningen aardgas slachtoffers etc.

Beter een tijdelijke boerenoorlog dan een nucleaire oorlog of oorlogen elders die bij ons voor giga inflatie, energiecrisis en of andere soorten crisissen zorgen zoals woningnood, vluchtelingencrisissen etc.

De katalysator waarvan je al 30-40 jaar weet dat je die eigenlijk op je auto moet hebben, je met alle macht er tegen vecht om dat verplicht te krijgen, en dan geschokt zijn dat het niet meer gaat.

Veeteelt is de grootste vervuiler naar mijn weten, dus het is logisch om daarmee te beginnen want daar is het meeste mee te winnen. Je ziet hoeveel voeten het in de aarde heeft om tot verandering te komen bij één tak. Dus logisch dat je niet alles tegelijk kan doen.

Ik zie al aankomen dat er Boeings 747 over de A4 (A44) naar Den Haag gaan taxiën op hun dooie akkertje....

😂 Koffers op de afritten!

HHHH, dat zou wat zijn inderdaad als personeel Schiphol zich zo gaat misdragen als sommige boeren (mocht de luchtvaart ooit flink aangepakt worden)....

55 000 boeren in ned waarvan enkele tientallen over de schreef zijn gegaan. Overheid laat ze jaren werken zonder nieuwe regels en neemt ze dan alles af, zou bij jou weleens willen zien jadokus vuurwants als ze dat jou flikte en andere bedrijven die hetzelfde probleem veroorzaakte , met rust zouden laten. Hulde dat er nog mensen voor hun bestaansrecht opkomen.

Gaat erom dat ze jarenlang aangemoedigd worden om te produceren omdat jij en ik het goedkoop willen en iedereen eraan willen verdienen en dan opeens mag het niet meer op basis van foute data en stukstofkaartjes om bepaalde natuur die in de EU is aangemeld wat overigens niet eens echte natuur is, om vervolgens de landbouwgrond goedkoop te kopen vd boeren om duur te verkopen aan projectontwikkelaars die dan net als overheid megawinsten gaan maken voor woningbouw wat weer stikstofuitstoot geeft en de woningen te duur worden voor de burgers. Overheid moet als ze het goed bedoelen vd natuur van die grond afblijven en alleen de vervuilers de beesten dus opkopen vd boeren en dan vermoedelijk massaal slachten

Opkomen voor je bestaansrecht is iets anders dan wat sommige boeren deden. Ik noem zoiets terrorisme. Maar oké, ik begrijp dat we het daar nooit over eens zullen gaan worden. Ik hou nu eenmaal niet van dat extreem gedoe..

niet zo druk maken om sommigen, net als wokisten,

blijven 54.000 goede boeren over die niet over de schreef gaan, richt je daar eens dan op

Doe ik ook, ik spreek ze bijna dagelijks als ik boodschappen bij ze doe. Of zeker 3 x per week.

Of ga eens op de argumenten in waar het om gaat😉 of ga eens over prostitutie schrijven, je bent nu een repeat wants zonder argumenten.

https://www.nd.nl/nieuws/nederland/1...fde-fouten-die

Oud-minister Veerman waarschuwt: we maken nu dezelfde fouten die ons in de stikstofcrisis hebben gestort

Problemen bij boeren en natuur kun je uiteindelijk alleen oplossen als de overheid fors ingrijpt in de vrije markt. Dat zegt oud-landbouwminister Cees Veerman. ‘De overheid moet regie nemen. Als minister heb ik dat niet scherp gezien, we hebben de problemen voor ons uitgeschoven.’

Cees Veerman had graag deelgenomen aan het gesprek met Johan Remkes, maar hij kon niet: de voormalig CDA-landbouwminister is op vakantie in Frankrijk. ‘Ik kan moeilijk helemaal terugkomen voor een gesprek van een paar uur’, zegt hij via een videoverbinding.

Toch krijgt hij uit eerste hand te horen hoe de bijeenkomst vrijdag verliep: de oud-politicus is verbonden aan de Transitiecoalitie Voedsel, een van de organisaties die met ‘bemiddelaar’ Remkes aan tafel zitten. ‘Wat ik hoor, stemt niet bepaald hoopvol’, erkent Veerman. ‘Remkes is zeer bekwaam, daarover geen twijfel. Maar je overbrugt grote verschillen niet zomaar door twintig mensen bij elkaar te zetten die allemaal hun eigen belangen bepleiten. Kijk wat er gebeurt: de boeren hebben alweer nieuwe protesten aangekondigd. Dit probleem is nog lang niet opgelost.’
Als het zo doorgaat, denkt hij, kómt er ook geen oplossing – in ieder geval niet op de lange termijn. ‘Er is perspectief nodig, en daarvoor moet de overheid haar regierol serieus nemen.’ Daarbij is het ‘noodzakelijk’ verder te kijken dan stikstof alléén, vindt Veerman.

‘Dat is het pragmatische van Rutte: even het stikstofprobleem oplossen, dan weer verder kijken. Maar er komt nog zóveel meer aan: denk aan de klimaatcrisis, waterkwaliteit, CO₂-uitstoot, de gezondheid van onze bodem – allemaal vraagstukken die rechtstreekse gevolgen hebben voor de landbouw.

Remkes focust nu op stikstof, daardoor dreigen andere problemen naar de achtergrond te verdwijnen. Dat betekent dat boeren straks geconfronteerd worden met wéér nieuwe eisen. We moeten vooruitkijken.’
taak van de overheid


Samen met zes anderen vormt Veerman de initiatiefgroep Regie op Ruimte, onderdeel van de Transitiecoalitie Voedsel. Half augustus komen ze met uitgewerkte voorstellen om ‘de grote problemen in de natuur en bij de boer’ op te lossen. Centraal staat hun oproep aan de overheid om weer regie te pakken, zegt Veerman. ‘De overheid heeft een taak in de ruimtelijke ordening en in het corrigeren van de markt. Neem die taak serieus.’

U maant de overheid tot vergaand marktingrijpen. Heeft u het geloof verloren dat de markt zélf met oplossingen komt?

‘Als we willen dat boeren duurzamer produceren, moeten we daarvoor een eerlijke prijs betalen. Tot nu toe heeft de liberale gedachte dat ‘de markt het zelf oplost’ de boventoon gevoerd, maar de markt lóst het niet zelf op – dat is de realiteit.



Daarom moet de overheid de markt corrigeren, bijvoorbeeld door de industrie te verplichten duurzaam bij te mengen. Neem een pak melk: de overheid zou kunnen eisen dat tenminste 20 procent daarvan duurzaam is geproduceerd. Dan wordt de melk wel iets duurder, maar neemt ook de vraag naar duurzame producten fors toe. Zo krijgt de boer een eerlijker inkomen.’

Dat klinkt als mooie toekomstmuziek, maar we zitten nú met een stikstofcrisis.

‘Ik merk ook bij jullie die focus op het stikstofvraagstuk. Logisch hoor, maar laat de actualiteit je geen zand in de ogen strooien. Deze crisis is ontstaan doordat we problemen jarenlang niet onder ogen wilden zien en voor ons uitschoven. Dat dreigen we nu wéér te doen.’

Maar toch: deze plannen kunnen alleen slagen als de acute kloof tussen kabinet en boeren wordt overbrugd. Is het niet naïef dat probleem op de grote hoop te gooien?

‘Laat mij dan maar naïef zijn, dit is de enige manier om de landbouw uiteindelijk op het goede spoor te brengen. En natuurlijk moeten boeren en overheid elkaar vinden, laat dat duidelijk zijn. Het zou al helpen als die stikstofkaart van het kabinet formeel van tafel gaat.

Zeg nou gewoon: dit was een fout, we beginnen opnieuw. Daarnaast zou je voor het acute probleem een aantal grote uitstoters kunnen uitkopen, dat geeft al wat ruimte. Het belangrijkst is dat de overheid náást de boeren gaat staan, in plaats van ertegenover. De eruptie van agressie die we nu zien, krijg je als vertrouwen plaatsmaakt voor onzekerheid. De overheid moet boeren perspectief bieden.’

U noemt de beruchte kaart van het kabinet: daarin staat concreet hoeveel stikstof moet worden teruggedrongen. Over een jaar moet bekend zijn hóé precies. Hoe ingrijpend ook, dat klinkt toch duidelijker dan uw voorstellen.

‘Die doelen mogen misschien helder zijn, maar ze worden niet bereikt. Dat is het punt: als de uitvoering zóveel maatschappelijke weerstand oproept, moet je die heroverwegen. Onze stelling is: je komt alleen samen verder als je de lange termijn in ogenschouw neemt. De landbouw, maar eigenlijk heel Nederland, staat voor een enorme opgave.

Die los je niet op door met trekkers de snelweg te blokkeren, maar óók niet door boeren een ingrijpende kaart voor te houden en te zeggen: zo gaat u het doen, succes ermee. We hebben creativiteit nodig om de toekomst van de landbouw veilig te stellen. Zonder boeren gaat het niet. Als je dat vanuit Den Haag niet begrijpt en even snel ‘stikstof’ wil oplossen, houd je de boeren die een toekomst willen voor de gek.’

Welk perspectief biedt u? Kunnen boeren met deze plannen wél hun bedrijf behouden?

‘Niemand kan het voortbestaan van de ander garanderen, zeker niet in een tijd waarin de samenleving steeds meer eisen stelt. Als je een melkveebedrijf hebt met honderden koeien naast een Natura2000-gebied, moet je misschien tot de conclusie komen dat het zó niet langer houdbaar is. De grote vraag is: wat doe je dan?

‘Wat in íéder geval niet werkt, is een ambtenaar die langskomt met een zak geld en de boodschap dat je moet opkrassen.’

Je kunt het bedrijf wellicht verkopen aan de buurman – dan heeft hij opeens veel meer grond voor zijn koeien, en daardoor minder uitstoot. De overheid moet samen met boeren op zoek naar zulke oplossingen. Wat in íéder geval niet werkt, is een ambtenaar die langskomt met een zak geld en de boodschap dat je moet opkrassen. Dan voelen boeren zich niet gehoord en krijg je deze agressieve houding.’

U was minister van Landbouw tussen 2002 en 2007. Over de plannen die u nu voorstelt, hoorden we u destijds niet. Heeft u steken laten vallen, had u meer moeten doen?

‘Even voor de duidelijkheid: dat is vijftien jaar geleden, een andere tijd. Maar inderdaad, de problematiek die nu zo scherp zichtbaar is, heb ik toen niet gezien. We hebben het voor ons uitgeschoven, we dachten dat we het met technische middeltjes konden oplossen.

Je moet wel beseffen dat niet alleen het probleem groter is geworden, maar ook de maatschappelijke eisen voor biodiversiteit en natuur. Zag ik dat toen aankomen? Nee. Maar nu zie ik het wel, daarom bemoei ik mij ermee. Ik zou makkelijk kunnen zeggen: zoek het maar uit. Maar ik wil een bijdrage leveren.’

Heb anders een hoop steekhoudende argumenten gehoord van vuurwants, dit hele topic is verder een repeat van 'stikstof-kaartjes'.

gaat teveel over slopende boeren, niet over waarom zij de klos alleen zijn en er geen andere oplossingen zijn en waarom andere vervuilers niet aan de beurt zijn en waar de regering dan was laatste jaren toen ze wisten hoe het zat met stikstof en toen ingrepen door boeren te helpen met andere manier van werken en eerlijke prijs voor produkt te krijgen, nu hun alles afpakken en deze handel aan het buitenland geven waar ze vrolijk door gaan. Beetje dommig en niet fair.

https://www.ad.nl/buitenland/stiksto...nden~abf69671/

Stikstof houdt Nederland in zijn greep, maar hoe zit dat in andere landen?


Stikstof houdt ons land nu al een paar jaar in zijn greep. Hoe zit dat in andere landen? En waarin verschillen zij van Nederland?

‘In Frankrijk is er nauwelijks debat over stikstof’, stelt correspondent Frank Renout als hij uitlegt hoe de Fransen omgaan met dat onzichtbare gas dat in Nederland voor zoveel problemen zorgt. Het is jaloersmakend. Hoe komt het, dat hier het hele land op zijn kop staat door stikstof en ze een paar honderd kilometer verderop nergens last van hebben?

Het eenvoudige antwoord, dat we inmiddels ook allemaal wel kennen: we zijn nogal dichtbevolkt. Qua mensen staan we in de Europese Unie tweede na Malta, en qua vee is Nederland zelfs het allerdichtstbevolkte land. Die combinatie brengt ons in de problemen, want zowat alle economische activiteit, de veeteelt voorop, zorgt voor stikstofuitstoot.



De gemiddelde emissie per hectare is in Nederland dan ook vier keer hoger dan het EU-gemiddelde, terwijl Frankrijk net onder dat gemiddelde zit. En dat heeft gevolgen: de staat van de Nederlandse Natura2000-gebieden is slechter dan in de meeste andere Europese landen, stelde de commissie-Remkes in 2020 vast.

Overwaaien

De stikstof die de natuur aantast, komt voor ongeveer een derde overwaaien uit het buitenland. Niet gering, en bij natuurgebieden langs de grens komt soms driekwart van het neerdalende stikstof van buiten Nederland. Maar goed om op te merken: wij blazen naar schatting vier keer zoveel stikstof naar andere landen dan andersom. Omdat de wind vaak uit het zuidwesten waait, hebben Duitsland en Scandinavië daar volgens wetenschappers het meest last van.

Het zijn dus onder meer de Europees beschermde Natura2000-gebieden die onder druk staan door de overvloedige stikstofuitstoot. Omdat Nederland heeft beloofd goed voor die gebieden te zorgen, is het kabinet nu wel gedwongen om in actie te komen. Het kleine Nederland telt liefst 162 Natura2000-gebieden. Zijn dat er niet veel te veel, vragen critici zich soms af. Dat lijkt mee te vallen: het kleinere België telt er ruim driehonderd, het negen keer grotere Duitsland meer dan vijfduizend.

Juist dit zijn de twee EU- landen die na Nederland de hoogste stikstofuitstoot per hectare hebben. In België deed de rechter vorig jaar een uitspraak die vergelijkbaar is met het beroemde PAS-vonnis dat het Nederlandse stikstofbeleid in 2019 op zijn kop zette. Boeren in Vlaanderen mogen volgens nieuwe regelgeving alleen nog uitbreiden als ze kunnen aantonen dat ze daarmee geen schade toebrengen aan de natuur. Net als in Nederland leidt dat tot hevige emoties bij de getroffen ondernemers.

In Duitsland zijn de normen wel vele malen ruimer dan in Nederland. Onder meer omdat er gewoon meer ruimte is. Maar ook in Duitsland zijn er natuurgebieden die niet aan de Europese kwaliteitsnormen voldoen. De vraag is dus of de ruime Duitse normen bij een gang naar de rechter stand zouden houden. Een ding is zeker: zo’n slagveld als in hutje-mutje-Nederland zal het bij onze oosterburen niet zomaar worden.



Duitsland: Er is meer ruimte, dus minder verzet

Officieel geldt stikstof sinds de jaren 70 als milieuvervuilend in Duitsland. Het Umweltbundesamt hanteert twee maatstaven om de uitstoot van de schadelijke gassen nitraat, ammoniak en stikstofdioxide te beoordelen: de grenswaarde en het emissieplafond. Op basis daarvan kan de regering in Berlijn ingrijpen.

Naast de verkeerssector en de afvalwaterzuivering ziet Duitsland de landbouw als sector waar de meeste vervuilende stoffen samenkomen en zo mens en dier bedreigen. Veel Duitsers beseffen dan ook dat de veestapel kleiner moet om de stikstofuitstoot te verlagen. Vergeleken met Nederland is het verzet veel kleiner, omdat intensieve landbouw meer ruimte heeft. Hierdoor liggen natuurgebieden verder weg en wordt het milieu minder belast.

Maar het boerenlandschap verandert snel. Afgelopen jaren verdwenen vooral varkenshouders door gedwongen sluiting of doordat het werk niet meer rendabel was. Aangescherpte mestwetgeving moet de stikstofuitstoot verder reduceren.

Frankrijk: Weinig debat ondanks veroordeling EU-hof

In Frankrijk is er nauwelijks debat over stikstof. Dat komt doordat de Fransen het gemiddeld ‘beter’ doen dan landen als Nederland. De uitstoot van stikstofoxiden is de afgelopen twintig jaar meer dan gehalveerd. Maar dat betekent niet dat Frankrijk het 100 procent goed doet. De uitstoot van ammoniak (een verbinding van stikstof en waterstof) daalt nauwelijks. Dat is te wijten aan de grote veestapel, vooral van varkenshouders in Bretagne.

Frankrijk is ook niet de beste van de klas qua stikstofuitstoot. In 2019 werd Frankrijk veroordeeld door het Europese Hof. Parijs houdt zich niet aan de Europese richtlijnen voor de uitstoot in de lucht van stikstofdioxide (NO2) veroorzaakt door transport en industrie, zei het Hof. De uitstoot is te groot in twaalf grootstedelijke gebieden, zoals Parijs, Marseille en Lyon. In Parijs moet de uitstoot van NO2 met 60 procent omlaag om de Parijzenaars ‘gezond’ te laten ademen.,,De regels voor luchtvervuiling worden nog steeds overtreden’’, beaamt het ministerie van Duurzame Ontwikkeling. ,,Het aantal overschrijdingen wordt wel minder en betreft minder regio’s, maar we moeten ons nog harder inspannen.’’

Verenigd Koninkrijk: Dood van Ella, kind met astma, als keerpunt

De borden met ‘Ultra Low Emission Zone’ in Londen vormen voor Britse voorvechters van een schoner klimaat blijvende aandenkens aan hun strijd tegen de uitstoot van stikstofdioxide (NO2). Tegen het radicale plan om automobilisten met ‘vieze’ auto’s fors te laten betalen voor het gebruik van de wegen in het centrum van de hoofdstad bestaat opvallend weinig weerstand. Ruim 72 procent van de bevolking steunt het project. De dood van de 9-jarige Ella Kissi-Debrah in 2013 maakte de invoering ervan tastbaar voor burgers. Het meisje kampte met astma, wat op dagen dat het verkeer het drukst was, leidde tot ziekenhuisopnames en, uiteindelijk, haar overlijden. Een Britse rechter bevestigde later, ondersteund door wetenschappelijke rapporten, dat de uitstoot van NO2 een cruciale factor speelde bij haar dood. De cijfers liegen er niet om. Jaarlijks komen minimaal vierduizend Londenaren om door luchtvervuiling waaronder NO2. Stikstofuitstoot in de landbouw is geen actief thema, al wil dat niet zeggen dat het Verenigd Koninkrijk het ‘goed’ doet. Voor varkens- en pluimveehouders bestaan strikte richtlijnen. Extra regels worden niet snel verwacht.

China: Veel vervuiling, maar ook wat verbetering

Weinigen zullen China associëren met schone lucht. En dat is terecht, want nog altijd is er veel vervuiling, onder meer via stikstof. Toch is er verbetering zichtbaar: de lucht wordt langzaamaan schoner, vooral in de grote steden.

Dit komt onder andere door maatregelen tegen stikstof. Zo zijn met behulp van subsidies veel oude ovens die veel stikstof uitstootten, vervangen door moderne varianten. Ook wordt de stikstofuitstoot van energiecentrales langzaam maar zeker minder. Wat ook scheelt: de landbouw en veeteelt zijn in China een stuk kleinschaliger georganiseerd dan in Nederland.

Maar China is en blijft een groot land, met 1,4 miljard inwoners die allemaal energie nodig hebben, en waar bovendien veel producten die wij allemaal consumeren, gemaakt worden. Daarom worden er bijvoorbeeld nog altijd kolencentrales bijgebouwd. Maar het wordt dus ietsje beter, al gaat het langzaam.