https://www.telegraaf.nl/opinie/mari.../89711129.html

© redactie illustratieColumn
Marianne Zwagerman: we raken verstrikt in een strijd tussen populisten en moralisten
Het wederzijds begrip is weg, constateert Amerika-correspondent Paul Jansen na de moord op Charlie Kirk. Amerika is kapot, niets kan de bevolking nog verenigen. In Nederland is de situatie niet anders. We zijn verstrikt geraakt in een strijd tussen populisten en moralisten, die in rap tempo radicaliseren.
Populisme is ergerlijk. Populisten praten het ontevreden volk naar de mond zonder oplossingen te bieden, waardoor de mensen alleen maar ontevredener worden.
Moralisme is dodelijk. De moralist denkt te weten wat goed is voor de wereld, en ziet in iedereen die daar anders over denkt een levensgevaarlijke vijand. Daar ga je niet mee in debat, die ruim je uit de weg. Soms bloederig, zoals Volkert deed met Pim. Vaker demoniserend, zoals met de door Oxfam Novib gefinancierde posters waarop minister Casper Veldkamp als schietschijf werd afgebeeld.
Altijd verpakt in morele verhevenheid en goedgepraat door meebuigende media.
We zien elkaar niet meer als mensen, maar als soldaten van een vijandig kamp. Het gesprek is gesmoord in oorverdovend geschreeuw en blikken soep tegen een eeuwenoud schilderij. De nieuwsgierigheid om naar elkaars overtuigingen te luisteren is vervangen door censuur en morele verkettering.
Een gemeenschappelijke droom voor een mooier land is ingeruild voor een loopgravenoorlog. We kropen in onze schuttersputjes, gevuld met woede, angst en wantrouwen.
(Sociale) media
Dat komt niet doordat we slechtere mensen zijn geworden. Het komt doordat de wereld van nu te snel gaat voor ons brein. Via internet en sociale media worden we dag en nacht overspoeld door leed, onrecht en conflict. Een ontwikkeling die onze hersenen niet bij kunnen houden.
Ons brein heeft na honderdduizenden jaren evolutie nog een ingebouwde alarmfunctie. Die hielp ons overleven in de bloeddorstige prehistorische wereld, waar elke voorbijganger een moordenaar kon zijn.
Prikkels
Zodra er een negatieve prikkel komt, gaat ons alarm af. Dat was ooit bedoeld om je te redden van een slang in het gras of een vijand in de struiken. Nu wordt het geactiveerd bij een tweet. Een krantenkop. Een TikTok-video.
De alarmfunctie was nuttig toen we in berenvellen bij het kampvuur waakten over de slapende groep. In een wereld die nooit slaapt, is het verlammend. Ons brein is niet gebouwd voor miljoenen meningen en miljarden nieuwsfeiten.
En onze wereld is te groot voor ons brein. Dat kan net bijbenen wat er in het dorp gebeurt, maar moet zich nu druk maken over 9/11, George Floyd, 7 oktober en Charlie Kirk. Het enige wat we kunnen doen: onze wereld weer kleiner maken. Niet de hele planeet willen dragen, maar gewoon je buren, je ouders, je wijk.
Speur niet op internet naar het motief van de moordenaar van Kirk, maar vraag eens aan je buurvrouw waarom ze verdrietig kijkt. En of je wat voor haar kunt betekenen. Zet een bankje naast je voordeur. Zet je telefoon uit. Spreek eens iemand aan. Een mens, geen profielfoto.
© redactie illustratieColumn
Het wederzijds begrip is weg, constateert Amerika-correspondent Paul Jansen na de moord op Charlie Kirk. Amerika is kapot, niets kan de bevolking nog verenigen. In Nederland is de situatie niet anders. We zijn verstrikt geraakt in een strijd tussen populisten en moralisten, die in rap tempo radicaliseren.
Populisme is ergerlijk. Populisten praten het ontevreden volk naar de mond zonder oplossingen te bieden, waardoor de mensen alleen maar ontevredener worden.
Moralisme is dodelijk. De moralist denkt te weten wat goed is voor de wereld, en ziet in iedereen die daar anders over denkt een levensgevaarlijke vijand. Daar ga je niet mee in debat, die ruim je uit de weg. Soms bloederig, zoals Volkert deed met Pim. Vaker demoniserend, zoals met de door Oxfam Novib gefinancierde posters waarop minister Casper Veldkamp als schietschijf werd afgebeeld.
Altijd verpakt in morele verhevenheid en goedgepraat door meebuigende media.
We zien elkaar niet meer als mensen, maar als soldaten van een vijandig kamp. Het gesprek is gesmoord in oorverdovend geschreeuw en blikken soep tegen een eeuwenoud schilderij. De nieuwsgierigheid om naar elkaars overtuigingen te luisteren is vervangen door censuur en morele verkettering.
Een gemeenschappelijke droom voor een mooier land is ingeruild voor een loopgravenoorlog. We kropen in onze schuttersputjes, gevuld met woede, angst en wantrouwen.
(Sociale) media
Dat komt niet doordat we slechtere mensen zijn geworden. Het komt doordat de wereld van nu te snel gaat voor ons brein. Via internet en sociale media worden we dag en nacht overspoeld door leed, onrecht en conflict. Een ontwikkeling die onze hersenen niet bij kunnen houden.
Ons brein heeft na honderdduizenden jaren evolutie nog een ingebouwde alarmfunctie. Die hielp ons overleven in de bloeddorstige prehistorische wereld, waar elke voorbijganger een moordenaar kon zijn.
Prikkels
Zodra er een negatieve prikkel komt, gaat ons alarm af. Dat was ooit bedoeld om je te redden van een slang in het gras of een vijand in de struiken. Nu wordt het geactiveerd bij een tweet. Een krantenkop. Een TikTok-video.
De alarmfunctie was nuttig toen we in berenvellen bij het kampvuur waakten over de slapende groep. In een wereld die nooit slaapt, is het verlammend. Ons brein is niet gebouwd voor miljoenen meningen en miljarden nieuwsfeiten.
En onze wereld is te groot voor ons brein. Dat kan net bijbenen wat er in het dorp gebeurt, maar moet zich nu druk maken over 9/11, George Floyd, 7 oktober en Charlie Kirk. Het enige wat we kunnen doen: onze wereld weer kleiner maken. Niet de hele planeet willen dragen, maar gewoon je buren, je ouders, je wijk.
Speur niet op internet naar het motief van de moordenaar van Kirk, maar vraag eens aan je buurvrouw waarom ze verdrietig kijkt. En of je wat voor haar kunt betekenen. Zet een bankje naast je voordeur. Zet je telefoon uit. Spreek eens iemand aan. Een mens, geen profielfoto.
Comment